Παιδική Κακοποίηση: Τι Είναι, Είδη, Συνέπειες & Τι Μπορούμε Να Κάνουμε

Μιλάμε για παιδική κακοποίηση όταν ένα παιδί βλάπτεται από έναν ενήλικα (ή άλλο παιδί) είτε πρόκειται για κάποιο χρονικό διάστημα είτε για ενέργεια μίας φοράς.

Σε αυτό το άρθρο του parents Hub θα δούμε τι είναι η παιδική κακοποίηση και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε ένα παιδί.

Τι Είναι Η Παιδική Κακοποίηση;

Η παιδική κακοποίηση αναφέρεται σε οποιαδήποτε πράξη ή παραμέληση που προκαλεί βλάβη ή κίνδυνο βλάβης σε ένα παιδί. Ένα παιδί μπορεί να υποστεί κακοποίηση από ενήλικες ή άλλους ανθρώπους, συνήθως από άτομα που έχουν την ευθύνη για τη φροντίδα του.

Η παιδική κακοποίηση μπορεί να έχει σοβαρές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού, καθώς και στην ικανότητά του να λειτουργεί και να ευημερεί στην ενήλικη ζωή του. Πρόκειται για μια σοβαρή κοινωνική και ψυχολογική κατάσταση στη ζωή ενός παιδιού.

Ποια Είδη Παιδικής Κακοποίησης Υπάρχουν;

Η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική ή και παραμέληση.

• Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει τη χρήση βίας που προκαλεί σωματικό τραυματισμό στο παιδί. Παράδειγμα είναι τα χτυπήματα ή τα κλοτσήματα.
• Η συναισθηματική κακοποίηση, η οποία προκύπτει από  συμπεριφορές που επηρεάζουν την ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Τέτοιες συμπεριφορές είναι η απόρριψη, η υποτίμηση, η ταπείνωση όπως επίσης και ο εκφοβισμός.
• Η σεξουαλική κακοποίηση, η οποία περιλαμβάνει οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικής επαφής ή συμπεριφοράς με ένα παιδί. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αγγίγματα, βιασμό, εκμετάλλευση ή ακόμα και την έκθεση του παιδιού σε σεξουαλικό περιεχόμενο.
• Η παραμέληση, η οποία αναφέρεται στην αποτυχία των φροντιστών να παρέχουν στο παιδί τις βασικές ανάγκες όπως τροφή, ρουχισμό, καταφύγιο, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση. Η παραμέληση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την έλλειψη συναισθηματικής φροντίδας και υποστήριξης.

Οι Συνέπειες Της Παιδικής Κακοποίησης Στα Παιδιά

Η παιδική κακοποίηση μπορεί να έχει σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία του παιδιού. Σε ψυχολογικό επίπεδο μπορεί να προκύψει άγχος, κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

Το παιδί αποκτά χαμηλή αυτοεκτίμηση και αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία στη διαχείριση συναισθημάτων. Δημιουργείται μεγάλη δυσκολία στη δημιουργία και διατήρηση σχέσεων. Μπορεί να προκύψει μέχρι και αντικοινωνική συμπεριφορά.

Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για αναπτυξιακές καθυστερήσεις, έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και ενδέχεται να εμφανιστούν αισθήματα απελπισίας.

Στις κοινωνικές επιπτώσεις περιλαμβάνονται η δυσκολία να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους, το αίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης από τους συνομήλικους αλλά και η αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν επιθετική ή παραβατική συμπεριφορά.

Μπορούν να δημιουργηθούν επιπλέον διατροφικές διαταραχές όπως ανορεξία ή βουλιμία.

Προβλήματα μπορούν να προκύψουν και σε σχολικό επίπεδο. Τα παιδιά μπορούν να έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση, χαμηλή απόδοση στα μαθήματα αλλά και συχνές απουσίες.

Τέλος, μία πολύ σημαντική μακροχρόνια επίπτωση είναι ότι μπορούν να δημιουργήσουν παρόμοια πρότυπα κακοποίησης στο μέλλον, δηλαδή αυξημένη πιθανότητα να γίνουν κακοποιητές ή να υποστούν κακοποίηση στις μελλοντικές σχέσεις τους.

Ποια Είναι Τα Χαρακτηριστικά Των Γονιών Που Κακοποιούν Τα Παιδιά;

Τα χαρακτηριστικά των γονιών που κακοποιούν τα παιδιά ποικίλλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχολογικά, κοινωνικά και οικονομικά θέματα. Ενώ κάθε περίπτωση είναι μοναδική, υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά και παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα κακοποίησης.

Μπορεί να υπάρχουν ψυχικές διαταραχές όπως:

• κατάθλιψη,
• άγχος,
• διπολική διαταραχή,
• σχιζοφρένεια ή άλλες ψυχικές ασθένειες.

Επίσης, οι γονείς που έχουν υποστεί οι ίδιοι κακοποίηση ως παιδιά είναι πιο πιθανό να κακοποιήσουν τα δικά τους παιδιά.

Η  δυσκολία στη διαχείριση θυμού, μπορεί να οδηγήσει σε εκρήξεις βίας.

Η κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ μειώνει τον αυτοέλεγχο και αυξάνει την επιθετικότητα.

Πού Μπορούμε Να Απευθυνθούμε Αν Υποψιαζόμαστε Πως Ένα Παιδί Κακοποιείται;

Αν υποψιάζεστε ότι ένα παιδί κακοποιείται, είναι σημαντικό να δράσετε άμεσα για την προστασία του παιδιού. Υπάρχουν διάφοροι οργανισμοί και υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη.

• Αν το παιδί βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, καλέστε την αστυνομία στο 100 ή το 112 (ευρωπαϊκός αριθμός έκτακτης ανάγκης).
• Τηλεφωνείστε στο 1056, που είναι Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS για τα Παιδιά, η οποία λειτουργεί από το «Χαμόγελο του Παιδιού».

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η αναφορά της κακοποίησης μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού και να του προσφέρει την προστασία και τη φροντίδα που χρειάζεται. Εάν δεν είστε σίγουροι για το τι να κάνετε, οι παραπάνω υπηρεσίες μπορούν να σας κατευθύνουν και να σας παρέχουν τις κατάλληλες πληροφορίες και υποστήριξη.

Πώς Γίνεται Η Διάγνωση Της Παιδικής Κακοποίησης;

Η διάγνωση της παιδικής κακοποίησης είναι μια πολυσύνθετη διαδικασία που απαιτεί συνεργασία μεταξύ επαγγελματιών υγείας, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και, όταν είναι απαραίτητο, των αρχών επιβολής του νόμου.

1. Αρχικά, ο ιατρός συλλέγει πληροφορίες σχετικά με την υγεία του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων προηγούμενων τραυματισμών και ασθενειών.
2. Οι ψυχολόγοι πραγματοποιούν συνεντεύξεις με το παιδί χρησιμοποιώντας τεχνικές κατάλληλες για την ηλικία του, προκειμένου να το κατανοήσουν. Οι συνεντεύξεις αυτές πρέπει να γίνονται σε ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον.
3. Επίσης, οι κοινωνικοί λειτουργοί διερευνούν τις συνθήκες διαβίωσης του παιδιού, τις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και την ιστορία της οικογένειας σχετικά με τη βία και την κακοποίηση.
4. Η συνεργασία μεταξύ διαφόρων ειδικοτήτων, όπως παιδίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και νομικοί σύμβουλοι, είναι κρίσιμη για την ολιστική αντιμετώπιση της κακοποίησης.

Πρόληψη Της Παιδικής Κακοποίησης

Η πρόληψη της παιδικής κακοποίησης απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες σε ατομικό, οικογενειακό, κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές και μέτρα που μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη της παιδικής κακοποίησης:

• Αρχικά, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία και κοινότητες που ενημερώνουν για την παιδική κακοποίηση, τα σημάδια της και τις μεθόδους πρόληψης.
• Επιπλέον είναι αναγκαία η παροχή σεμιναρίων και εργαστηρίων για γονείς σχετικά με την υγιή ανατροφή των  παιδιών, την επίλυση συγκρούσεων και τις τεχνικές διαχείρισης θυμού.
• Παροχή Οικογενειακής Συμβουλευτικής για οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή κρίσεις αλλά και παροχή θεραπείας και υποστήριξης σε γονείς με ψυχικές ασθένειες ή προβλήματα κατάχρησης ουσιών.

Η πρόληψη της παιδικής κακοποίησης είναι ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο ζήτημα που απαιτεί τη συμμετοχή και τη συνεργασία της κοινωνίας στο σύνολό της. Μέσα από την εκπαίδευση, την υποστήριξη των οικογενειών και την ενίσχυση των κοινωνικών δομών, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για τα παιδιά.

Τι Να Κάνετε Αν Ανησυχείτε Ότι Μπορεί Να Βλάψετε Το Παιδί Σας

Συμπεριφορές και σημάδια που μπορεί σε ακραίες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε γονική κακοποίηση είναι:

• οι υπερβολικές τιμωρίες,
• οι συχνές εκρήξεις θυμού,
• οι πολλές φωνές.

Η αναγνώριση αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της παιδικής κακοποίησης και στην παροχή υποστήριξης σε οικογένειες που το χρειάζονται. Η έγκαιρη παρέμβαση και η παροχή βοήθειας από επαγγελματίες υγείας και κοινωνικούς λειτουργούς είναι κρίσιμη για την προστασία των παιδιών και τη βελτίωση της οικογενειακής δυναμικής.

Αν ανησυχείτε ότι μπορεί να βλάψετε το παιδί σας, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας και να αναζητήσετε βοήθεια άμεσα. Το να αναζητήσετε βοήθεια δείχνει δύναμη και φροντίδα για το παιδί σας.

Υπάρχουν γραμμές βοήθειας για γονείς που μπορούν να παρέχουν άμεση υποστήριξη και συμβουλές.

Αν νιώθετε ότι χάνετε τον έλεγχο, απομακρυνθείτε από την κατάσταση για λίγο. Μπορείτε να αφήσετε το παιδί σας σε ένα ασφαλές μέρος και να πάτε σε ένα άλλο δωμάτιο για να ηρεμήσετε.

Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας και να αναπτύξετε υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης.

Η φροντίδα του εαυτού σας και η αναζήτηση βοήθειας είναι τα πρώτα και πιο σημαντικά βήματα. Αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις σας, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για το παιδί σας.

Η έγκαιρη παρέμβαση και υποστήριξη από επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, κοινωνικούς λειτουργούς, εκπαιδευτικούς και το οικογενειακό περιβάλλον μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών της παιδικής κακοποίησης και στην προώθηση της υγιούς ανάπτυξης και ευημερίας των παιδιών.

Βιβλιογραφία

1.  Greeley, C. H., Christian, C. W., & Leventhal, J. M. (Eds.). (2014). Child abuse and neglect: Diagnosis, treatment, and evidence (2nd ed.). American Academy of Pediatrics.
2. Hoff, L. A. (1994). The child abuse crisis: Impact on the schools. University Press of America.
3. Alexander, K., Entwisle, D., & Olson, L. (2014). The long shadow: Family background, disadvantaged urban youth, and the transition to adulthood. Russell Sage Foundation.
4. Crosson-Tower, C. (2013). Understanding child abuse and neglect (9th ed.). Pearson.
5. Bancroft, L., & Silverman, J. G. (2002). The batterer as parent: Addressing the impact of domestic violence on family dynamics. Sage Publications.
6. Archer, C. (2013). Healing the hidden hurts: Transforming attachment and trauma theory into effective practice with families, children and adults. Jessica Kingsley Publishers.